Oude Kerk wordt eindelijk bekroond

In 1981 vierde de Hervormde Gemeente van Delft het 600-jarig bestaan van de Nieuwe Kerk. In het bijzijn van toenmalig koningin Juliana werd op een herdenkingsbijeenkomst een tentoonstelling over zes eeuwen Nieuwe Kerk geopend. Om dit heugelijke feit luister bij te zetten, bracht de commissie 'Koperen Kronen' op velerlei wijze geld bijeen om de kerk 'in zijn oude glorie te herstellen'. Op oude schilderijen waren namelijk al kroonluchters te ontdekken. In december kon de eerste kroon al worden opgehangen en de volgende drie jaar kwamen er nog drie 'Amsterdammers' bij en twaalf kleinere kronen (type Canneman) om de zijbeuken te verlichten.

Deur dicht tijdens de winter
Voor gemeenteleden die de kronen hadden helpen bekostigen was het een koude douche toen bij de restauratie van de Nieuwe Kerk bleek, dat de kroonluchters niet pasten in de sfeer en ruimte van het gebouw, zoals men dat na de restauratie voor ogen had. Om de kerk vaker te kunnen verhuren voor uitvoeringen en concerten was bovendien een flexibel lichtplan noodzakelijk. Uiteindelijk werd goedkeuring verleend na toezegging dat de kronen (waaraan behalve gemeenteleden ook het Koninklijk Huis had bijgedragen) een nieuw 'thuis' zouden krijgen in de de Oude Kerk. In 2018 werden zeven kronen in de zuiderzijbeuk en in het koor van de noordbeuk (het 'vrouwenkoor') opgehangen. Toen de straalverwarmingselementen in de zestig jaar oude verlichtingsarmaturen steeds meer kuren kregen en de herstelkosten onverantwoord hoog bleken, werd besloten alles te verwijderen en de Oude Kerk voorlopig in de wintermaanden niet te gebruiken. De Nieuwe Kerk is na de restauratie immers goed te verwarmen en het is duurzamer zoveel mogelijk kerkdiensten in één monumentale kerk te houden.

Zonder kreunen of kraken
'Daarmee kwam de gelegenheid om de belofte in z'n geheel in te lossen', vertelt Wilco Blaak, directeur bedrijfsvoeringsorganisatie van de Protestantse Gemeente Delft. 'De kronen die lagen opgeslagen konden weer 'uit het stof' gehaald worden en kregen een uitgebreide opknapbeurt: alle bedrading werd vervangen, de oude gloeilampen ingewisseld voor dimbare LED-kaarsjes en de messing buitenkant werd voorzien van speciale laklagen die jarenlang onderhoudsvrij blijven en toch glanzend.'
In de Oude Kerk komen deze kronen te hangen in het middenschip en richting het hoofdkoor, aan beide zijden van de kansel twee. In de noorderzijbeuk en -transept komen de laatse vijf 'Cannemannen', die in verband met het grotere volume van de Oude Kerk met een derde laag armen en lampjes (in totaal 27) zijn uitgebreid.
In de afgelopen maanden is hard gewerkt om de oude verlichting te verwijderen en alles in gereedheid te brengen voor de 'nieuwe' oude kronen.
De collega's van de kerken verleenden allerlei hand- en spandiensten en ook vrijwilliger Frans Kouwenhoven was 'met liefde' van de partij. Spannend was het wel toen de eerste 'Amsterdam' werd opgehesen. 'Deze is toch een stukje zwaarder dan de oude verlichting', zo meldde collega Carl Dam: '450 kilo kroon plus nog 150 kilo voor de ophanging.' Maar de eeuwenoude eiken balken lieten niets blijken en dragen de last zonder kreunen of kraken. Nog wat afwerkklusjes en testen te gaan en dan is ook de Oude Kerk weer in volle glorie te bewonderen.

Nieuwe technieken, nieuwe mogelijkheden?
En die verwarming? 'We hopen in de loop van dit jaar toch weer toeristen te mogen ontvangen', zegt Wilco. 'Als die komen, komt ook de inkomstenstroom weer op gang en kunnen we daar op termijn investeringen uit bekostigen. Op dit moment vraagt het realiseren van een verwarmde Oude Kerk een te grote bouwkundige en dus ook een te grote financiële ingreep. We hopen dat komende jaren nieuwe technieken nieuwe mogelijkheden geven. Daarnaast gaan we binnen de Protestantse Gemeente Delft onderzoeken wat de wensen zijn voor het gebruik van de Oude Kerk en de eventueel noodzakelijke voorzieningen als verwarming.'